مولتی متر چیست؟ این سؤال از مهم‌ترین سؤالات و چالش‌هایی است که معمولاً دانشجویان یا افراد فعال در زمینه برق و الکترونیک با آن روبرو هستند این وسیله از کاربردی‌ترین و ضروری‌ترین وسایل برای اندازهگیری کمیت‌های مختلف است. حال اینکه دقیقاً چه مقدار‌هایی را می‌توان به کمک آن اندازه گرفت و نحوه استفاده از آن چگونه است، موضوع مهمی است که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.
مولتی متر چیست؟
مولتی متر یکی از دستگاه‌های اندازهگیری بسیار مهم است که برای اندازهگیری چند کمیت مختلف در مدار‌های الکتریکی استفاده میشود. این کمیت‌ها شامل ولتاژ، جریان، ظرفیت خازنی، مقاومت الکتریکی و… هستند. با اندازهگیری این کمیت‌ها می‌توانید از سالم بودن قطعات موجود در مدار الکتریکی و همچنین مشخصات و ظرفیت آن‌ها آگاه شوید.
به این وسیله Avometer نیز گفته میشود. دلیل این نامگذاری اندازهگیری مقدار‌های Amper، Volt و Ohm است. این سه کمیت مهم‌ترین کمیت‌های اندازهگیری شده به وسیله مولتی متر هستند.
معمولاً مهندسان و تعمیرکاران برق و الکترونیک از این وسیله بسیار استفاده می‌کنند. علاوه بر آن در تمام کارگاه‌ها، تعمیرگاه‌ها و یا آزمایشگاه‌های برق کاربرد دارد. با کمک برخی از مولتی مترهای پیشرفته می‌توان مقدار فرکانس و میزان حرارت را نیز اندازهگیری کرد.
انواع مولتی متر کدامند؟
مولتی متر‌ها در دو نوع آنالوگ یا عقربه‌ای و دیجیتال یا رقمی در بازار موجود هستند. البته نوع آنالوگ تقریباً منسوخ شده و کمتر کسی از آن استفاده می‌کند. معمولاً هر دو نوع مولتی متر بر یک اساس کار می‌کنند. تفاوت این دو بیشتر در نوع نمایشگر آن‌ها و نحوه نمایش مقدار اندازهگیری شده است.
البته میزان دقت اندازهگیری در بهترین مولتی متر دیجیتال بسیار بالاتر از نوع آنالوگ است. مولتی مترهای دیجیتال کاربرد‌های بسیار زیادی دارند. از آن‌ها می‌توان برای اندازهگیری میلی آمپر، میکرو آمپر، تست اتصال، تست دیود و… استفاده کرد.
دسته‌بندی دیگری که برای انواع مولتی متر وجود دارد، دو نوع رومیزی و پرتابل است که هر کدام برای فعالیت‌های مختلفی استفاده می‌شوند. نوعی از مولتی متر به نام مولتی متر کلمپی نیز وجود دارد که مقدار‌های بسیار بالای آمپر را اندازهگیری می‌کند.
نوع دیگری از مولتی متر دیجیتال وجود دارد که به آن مولتی متر اتورنج (Auto Range) گفته میشود. با کمک این دستگاه می‌توانید بدون تنظیمات دستی مقدار ولتاژ را در بازه‌های مختلف 1000 ولت تا چند صد میلی ولت اندازهگیری کرد.
تنها کاری که برای استفاده از آن‌ها باید انجام دهید این است که نشانگر را بر روی قسمت مربوطه قرار دهید. حال که با انواع مولتی متر آشنا شدیم، باید ببینیم چگونه با مولتی متر کار کنیم؟
جهت کسب اطلاع از قیمت کنتاکتور زیمنس کلیک کنید.
نحوه کار با مولتی متر
پس از آشنایی با تعریف مولتی متر چیست باید به بررسی قسمت‌های مختلف و نحوه کار با آن بپردازیم. مهم‌ترین قسمت‌های یک مولتی متر به صورت زیر هستند:
- ترمینال‌ها که به آن‌ها پروب می‌گویند و دکمه‌های تنظیم‌کننده
- کلید انتخاب یا سلکتور
- صفحه دیجیتال برای نمایش مقدار‌های اندازهگیری شده
آموزش کار با مولتی متر بسیار ساده است. برای این کار ابتدا به کمک کلید انتخاب یا سلکتور، کمیت الکتریکی مورد نظر را انتخاب کنید. علاوه بر آن می‌توانید حدود آن را نیز به کمک همین کلید تعیین کنید. هر کدام از کمیت‌ها با حرف خاصی مشخص شده‌اند. برای انتخاب اختلاف پتانسیل از حرف V، شدت جریان از حرف A و مقاومت الکتریکی از حرف Ω استفاده میشود. همچنین AC جریان متناوب و DC نشان‌دهنده جریان مستقیم است.
اندازهگیری ولتاژ با مولتی متر
با این دستگاه می‌توان میزان ولتاژ متناوب و مستقیم را اندازهگیری کنید. برای این کار ابتدا به کمک کلید انتخاب عقربه را در حالت ولتاژ قرار دهید. برای اندازهگیری ولتاژ مستقیم در حالت Vdc و برای ولتاژ متناوب در حالت Vac قرار می‌گیرد. (اگر قصد دارید با تعریف ولتاژ آشنا شوید، کلیک کنید.)
پس از آن سیم‌های قرمز و مشکی را به ترتیب به ترمینال‌های مثبت و منفی وصل کنید و دستگاه را روشن کنید. مولتی متر باید به صورت موازی در مدار قرار بگیرد. مقدار اندازهگیری شده بر روی صفحه نمایش نشان داده میشود.
اندازهگیری جریان با مولتی متر
یکی دیگر از کاربرد‌های مولتی متر اندازهگیری جریان است. برای این کار دقت کنید دستگاه باید به صورت سری در مدار قرار بگیرد. ابتدا کلید انتخاب را در وضعیت ولتاژ قرار داده و سیم‌های مشکی قرمز را به ترتیب به ترمینال منفی و ترمینال A وصل کنید. دستگاه را روشن کنید تا میزان جریان اندازهگیری شده را نشان دهد.
تست دیود با مولتی متر
دیگر کاربرد مولتی متر این است که می‌توانید دیود موجود در مدار را از نظر سالم بودن بررسی کنید. دیود یکی از قطعه‌های الکترونیکی بسیار مهم در مدار است که جریان را تنها در یک جهت عبور می‌دهد. اگر ولتاز و جریان اضافی به دیود وارد شود باعث اتصال کوتاه یا قطع شدن آن میشود.
برای تست دیود ابتدا آن را از مدار خارج کنید. کلید انتخاب را بر روی علامت دیود قرار دهید. سیم‌های قرمز و مشکی را به ترتیب به سر آند و کاتد متصل کنید. در نهایت دستگاه مقدار ولتاژ معینی را نشان می‌دهد. اگر جای سیم‌ها را برعکس کنید، دیود باید مقدار بی‌نهایت را نشان دهد. در این صورت دیود شما کاملاً سالم است. اگر می‌خواهید در رابطه با اینکه دیود چیست و چه کاربردی دارد اطلاعات کسب کنید، کلیک کنید.)
دقت اندازهگیری دستگاه مولتی متر چقدر است؟
معمولاً تمام دستگاه‌های اندازهگیری تا میزانی از خطا دارند و این موضوع کاملاً طبیعی است. میزان دقت یک دستگاه مشخص‌کننده این موضوع است که مقدار اندازهگیری شده با مقدار واقعی تا چه میزان اختلاف دارند. دقت بر حسب خطای دستگاه به صورت درصدی بیان میشود.
معمولاً مولتی مترهای آنالوگ استاندارد دارای 3 درصد خطا هستند. اما این میزان در مدلهای دیجیتال استاندارد به اندازه 0.5 درصد کاهش مییابد. در مدلهای پیشرفتهتر این میزان بسیار کمتر نیز میشود. در صورت کالیبره بودن دورهای مولتی متر میزان دقت آن در طول زمان حفظ میشود.
سخن آخر
مولتی متر چیست؟ این سؤال از مهم‌ترین سؤالاتی است که برای افرادی که به تازگی وارد حوزه‌های برق شده‌اند، پیش می‌آید. در این مقاله به طور مفصل به بررسی این موضوع پرداخته شد و با نحوه کار آن برای اندازهگیری کمیت‌های مختلف آشنا شدیم. شما از چه نوع مولتی متری برای فعالیت‌های خود استفاده می‌کنید.