برق صنعتی دارای معنا و مفهوم گسترده‌ای است که مباحث بنیادی نظیر مقاومت، قدرت، ولتاژ، نقشه‌ها و نماد‌های برقی را شامل می‌شود. علاوه بر این برق صنعتی یکی از حوزه‌های بسیار مهم و پرکاربرد در حوزه برق به شمار می‌آید که اصلی‌ترین حیطه فعالیت آن مربوط به صنعت و تابلو‌های برق می‌شود.

با توجه به این موضوع تخصص برق صنعتی در حوزه برق ساختمان و تأسیسات آن کاربردی بوده و از اهمیت بالایی برخوردار است. پس اگر دلتان می‌خواهد برق صنعتی را به صورت کاملاً حرفه‌ای یاد بگیرید و با مفاهیم این حوزه بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا به شما مطالب مفیدی را در مورد اینکه برق صنعتی چیست؟ چه کاربرد‌هایی دارد؟ تجهیزات برق صنعتی شامل چه وسایلی می‌شود، انواع آن کدام است و چرا از آن استفاده می‌شود؟ توضیح دهیم.

 

منظور از برق صنعتی چیست و چه کاربردی دارد؟

نیروی برق به دو نوع خانگی و برق صنعتی تقسیم‌بندی می‌شود که به برق خانگی تک فاز و به برق صنعتی سه فاز می‌گویند. برق صنعتی یک کنترل سه فاز است که وظیفه روشنایی، خاموشی و کنترل برق را در مراکز صنعتی همانند کارخانه‌ها و سوله‌ها را برعهده دارد. به عبارت دیگر این کنترل سه فاز به تأمین نیروی توان برای تجهیزات صنعتی می‌پردازد.

علاوه بر اینکه برق صنعتی در صنایع به کار برده می‌شود، گاهی اوقات ممکن است برق سه فاز در مکان‌های شهری نظیر آسانسور‌ها و پله‌های برقی هم مورد استفاده قرار گیرد.

لازم به ذکر است که انشعاب برق صنعتی شامل سه عدد سیم فاز و یک عدد سیم نول بوده که از تیر چراغ برق گرفته می‌شود. ولتاژ مورد نیاز برای برق سه فاز 380 ولت است و به همین دلیل کابل‌های استفاده شده برای برق صنعتی ضخامت بیشتری دارند.

برای آشنایی با تعریف ولتاژ به زبان ساده کلیک کنید.

 

 

در خصوص کاربرد‌های برق صنعتی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• خاموش و روش کردن موتور‌های تک فاز را برعهده دارد.
• با استفاده از یک رله هوشمند موتور را کنترل می‌کند.
• روشنایی کارگاه‌های صنعتی را از طریق کنتاکتور دو شستی فراهم می‌سازد.
• با استفاده از خازن، توان راکتی یک کارگاه را کنترل می‌کند.
• با کمک کنتاکتور راه‌اندازی کمپرسور را انجام می‌دهد.
• کنترل کلید الکتریکی از نوع سه فاز تنها به وسیله برق صنعتی امکان‌پذیر است.
• خاموش و روشن کردن پمپ‌های شناور سه فاز را برعهده دارد.

 

 

انواع تجهیزات برق صنعتی

در خصوص معرفی تجهیزات برق صنعتی می‌توان به تجهیزاتی همچون کنتاکتورها، کلیدهای اتوماتیک و حرارتی و مینیاتوری و… اشاره کرد. فعالیت در تمام حوزه‌ها نیاز به شناخت تجهیزات آن حوزه دارد و با توجه به گستردگی صنعت برق و تجهیزات و قطعات آن، در ادامه مهم‌ترین لوازم برق صنعتی را برایتان بازگو می‌کنیم: 

 

 

کنتاکتور

در میان انواع تجهیزات برق صنعتی کنتاکتور یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین قطعات به شمار می‌آید که شامل قسمت‌های مختلفی از جمله تیغه، محفظه، بوبین، رله حرارتی و تیغه کمکی است. به کمک این تجهیز می‌توان مدار‌های قدرت را از راه دور قطع و وصل نمود. (در رابطه با انواع بوبین موتور سیکلت بیشتر بخوانید.)

در تابلو های صنعتی، کنتاکتور به عنوان کلید الکترومغناطیسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کنتاکتور‌ها اندازه‌های مختلفی دارند که سایز‌های کوچک‌تر دارای ولتاژ پایین و اندازه‌های بزرگ‌تر آن‌ها از ولتاژ بالاتری برخوردار هستند.

کنتاکتور در مقایسه با کلید‌های دستی مزیت‌های متعددی دارند، از جمله امکان فرمان اتوماتیک از چند محل، سرعت قطع و وصل بالا، استهلاک پایین، طول عمر زیاد، ایمنی بیشتر و اقتصادی بودن آن. البته این تجهیزات به سه دسته مختلف تقسیم می‌شوند که عبارت اند از:

1. کنتاکتور زیمنس
2. کنتاکتور اشنایدر
3. کنتاکتور ال اس

 

کلید اتوماتیک

یکی دیگر از قطعات برق صنعتی کلید‌های اتوماتیک هستند که از دستگاه‌های برق در برابر اتصالات کوتاه و اضافه بار محافظت می‌کنند. برخلاف کلید‌های غیراتوماتیک از این تجهیزات صرفاً به منظور قطع و وصل کردن استفاده می‌شود. این کلید‌ها از لحاظ نوع تنظیمات در دو حالت قابل تنظیم و غیر قابل تنظیم وجود دارند. برخی از تجهیزات جانبی به منظور افزایش کارایی بر روی کلید‌ها قابل نصب هستند.

رله افت ولتاژ، موتور الکتریکی، کنتاکت‌های کمکی، واحد محدود‌کننده جریان از جمله تجهیزات جانبی هستند که بر روی کلید‌های اتوماتیک قرار می‌گیرند. کلید‌های اتوماتیک انواع مختلفی دارند؛ از جمله کلید کامپکت زیمنس ، کلید هوایی زیمنس ، کلید اتوماتیک هوایی اشنایدر و…

 

کلید حرارتی

کلید‌های حرارتی که به آن‌ها MPCB هم گفته می‌شود، از دیگر تجهیزات برق صنعتی هستند که محافظت از موتور را برعهده داشته و عملکرد آن‌ها همانند بی‌متال‌ها است. البته لازم به ذکر است که بین کلید حرارتی و بی‌متال تفاوت‌هایی وجود دارد، به عنوان مثال کلید‌های حرارتی به صورت مستقیم سه فاز مدار قدرت را قطع می‌کنند، اما بی‌متال‌ها قطع‌کننده مدار فرمان هستند.

علاوه بر این بی‌متال‌ها فقط از جریان حرارتی محافظت می‌کنند، اما کلید‌های حرارتی به جز جریان حرارتی، محافظت از جریان مغناطیسی را هم برعهده دارند. از دیگر قابلیت‌های این کلید‌ها می‌توان به قطع موتور در صورت ایجاد اضافه بار، عدم نیاز به کنتاکتور به منظور فرمان دادن و تنظیم آمپر در یک بازه زمانی به صورت دقیق و منظم اشاره نمود. اجزای مهم کلید‌های حرارتی شامل تیغه تغییر وضعیت، محفظه جرقه زنی، کنتاکت‌های اصلی کلید، پیستون آرمیچر، تغییر وضعیت قفل و … است.

 

 

 

کلید مینیاتوری

یکی دیگر از مهم‌ترین لوازم برق صنعتی کلید‌های مینیاتوری هستند که وظیفه اصلی آن‌ها محافظت از مدار‌های الکتریکی در برابر جریان‌های غیرمجاز است. در واقع اگر قبل از جریان اسمی، از فیوز جریان دیگری عبور کند، کلید مینیاتوری وارد عمل شده و جریان برق را قطع می‌کند و در نتیجه مانع از آسیب دیدن مدار می‌شود.

این کلید‌ها از لحاظ سرعت عملکردی که دارند به دو دسته کند کار و تند کار تقسیم‌بندی می‌شوند، به این صورت که فیوز‌های تند کار جریان برق را در زمان کمتری قطع می‌کنند، اما فیوز‌های کند کار کمی با تأخیر عمل قطع مدار را انجام می‌دهند. محل قرارگیری کلید‌های مینیاتوری در ساختمان‌ها معمولاً درون تابلو های برق است و از آن‌ها در بخش‌های صنعتی، منازل مسکونی، شرکت‌ها و ادارات یا تابلو برق صنعتی استفاده می‌شود.

 

کلید محافظ جان برق

برای جلوگیری از حوادثی مثل برق گرفتگی و اتصال بدنه تجهیزات برق صنعتی بهترین انتخاب استفاده از کلید‌های محافظ نشتی جریان برق است. کلید محافظ جریان برق یا RCCB در تجهیزات صنعتی و خانگی هنگام تشخیص جریان‌های نشتی، بلافاصله برق را قطع کرده و مانع از بروز مشکلات دیگر می‌شود. این وسیله پرکاربرد در لوازم برق صنعتی در تیپ‌های A، B و AC به صورت تک فاز و سه فاز وجود دارد.

قطع خودکار مدار با عبور بیش از حد جریان، اتصال ترمینال دوگانه برای اتصال به بار و باس بار، محافظت در برابر جریان‌های نشتی و نوسان ولتاژ از ویژگی‌های کلید محافظ جریان برق است.

 

بی‌متال

یکی دیگر از قطعات برق صنعتی بی‌متال‌ها هستند که برای حفاظت از موتور‌های الکتریکی در مقابل اضافه بار مورد استفاده قرار می‌گیرند. عملکرد بی‌متال‌ها به این صورت است، هنگامی که جریان اضافه بار در حال عبور است، دو فاز گرم شده و طول آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. در این حالت دو فاز به سمت فلزی که ضریب انبساط کمتری دارد، تا خورده و خم می‌شوند؛ بنابراین حرکت هر کدام از بی‌متال‌ها باعث ایجاد فشار به اهرم می‌شود که در نتیجه آن اهرم‌ها جابه‌جا شده و در پی آن مسیر عبور جربان قطع شده و مدار باز می‌شود.

این دو فنر اغلب از جنس مس و فولاد هستند. این قطعات ساخته شده از اتصال این دو فلز ضریب انبساطی مختلفی دارند. معمولاً بی‌متال‌ها دارای انواع مختلفی از جمله دستی، اتوماتیک یا دستی و اتوماتیک هستند.

 

 

کلام آخر

با توجه به مطالب بیان شده در این مقاله، برق سه فاز معمولاً برای کنترل، روشن و خاموش کردن لوازم برق صنعتی در کارخانه‌ها، سوله‌ها و مراکز صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

از آنجایی که در صنایع برای کارکرد بسیاری از دستگاه‌ها برق تک فاز جوابگو نیست و در مورد برخی کاربرد‌ها نیاز به توان زیاد برای انجام کار‌های مختلف است و همچنین این توان زیاد، نیازمند ولتاژ بالاتر و جریان بیشتر است و همچنین برق تک فاز به دلیل جریان کمتر و ولتاژ پایین‌تر نمی‌تواند نیاز‌های یک کارخانه، کارگاه یا سوله را تأمین نماید، ژنراتور‌ها در نیروگاه معمولاً ولتاژ تک فاز تولید نمی‌کنند و ولتا‌ژ‌های سه فاز را تحویل سیستم می‌دهند تا بتوانند برق مورد نیاز دستگاه‌ها را فراهم کنند.

و در پایان؛ اکنون که با مفهوم برق صنعتی، کاربرد آن، کاربرد و انواع آن آشنا شدید، در صورتی که قصد خرید تجهیزات و قطعات برق صنعتی یا انواع تابلو برق‌های صنعتی را دارید، می‌توانید برای اطلاع از مشخصات، ویژگی‌ها و قیمت آن‌ها به وب‌سایت ما مراجعه نمایید.